1. Tác động của thời tiết lạnh đến người mắc bệnh xương khớp

Vào mùa lạnh, đặc biệt ở các vùng khí hậu nhiệt đới gió mùa như Việt Nam, độ ẩm không khí tăng cao, gió lạnh và sự thay đổi nhiệt độ đột ngột khiến các mạch máu trong cơ thể co lại. Sự co mạch này làm giảm lưu thông máu tới các khớp, dẫn đến hiện tượng đau nhức, cứng khớp và hạn chế vận động. Nhiều người bệnh xương khớp thường nhận thấy cơn đau tăng lên rõ rệt vào sáng sớm hoặc ban đêm – thời điểm nhiệt độ xuống thấp nhất.

Ngoài yếu tố thời tiết, chế độ dinh dưỡng không phù hợp cũng có thể làm trầm trọng thêm tình trạng viêm và thoái hóa khớp. Một số thực phẩm khiến phản ứng viêm trong cơ thể tăng cao, trong khi một số khác lại giúp nuôi dưỡng xương và sụn khớp, giảm đau và hạn chế tiến triển của bệnh. Việc xây dựng chế độ ăn hợp lý là yếu tố quan trọng để người bệnh duy trì sức khỏe khớp trong mùa lạnh.

2. Thực phẩm người bệnh xương khớp nên hạn chế trong mùa lạnh

2.1. Thực phẩm chứa nhiều muối và natri

Những món ăn như dưa muối, cà muối, cá khô, mắm, đồ hộp hoặc nước tương đậm đặc thường chứa hàm lượng muối cao. Theo khuyến cáo của Bộ Y tế, ăn quá nhiều muối khiến cơ thể tăng bài tiết canxi qua đường tiểu, làm giảm mật độ khoáng trong xương và khiến xương khớp yếu đi. Bên cạnh đó, lượng natri cao còn làm giữ nước, gây sưng viêm và đau nhức khớp. Người bệnh nên giảm lượng muối khi chế biến món ăn, hạn chế sử dụng nước chấm mặn và ưu tiên thực phẩm tươi.

2.2. Thực phẩm nhiều chất béo bão hòa và chất béo chuyển hóa

Đồ ăn chiên rán, thức ăn nhanh, mỡ động vật, bánh quy công nghiệp hoặc bơ thực vật đều chứa chất béo bão hòa và trans fat. Những chất này làm tăng phản ứng viêm trong cơ thể, khiến các khớp sưng đau nhiều hơn, đặc biệt ở người bị viêm khớp dạng thấp. Thay vì sử dụng mỡ động vật, người bệnh nên chọn các loại dầu thực vật như dầu oliu, dầu cải hoặc dầu mè, đồng thời nên ưu tiên các món hấp, luộc để giảm lượng chất béo không lành mạnh.

2.3. Thực phẩm nhiều đường và tinh bột tinh luyện

Đường và tinh bột tinh luyện có nhiều trong bánh kẹo, nước ngọt có ga, bánh mì trắng hay các loại thực phẩm chế biến sẵn. Theo Tổ chức Arthritis Foundation (Hoa Kỳ), việc tiêu thụ quá nhiều đường làm tăng nồng độ cytokine gây viêm, khiến mô sụn dễ tổn thương và khớp đau nhức hơn. Người bệnh nên hạn chế đồ ngọt, thay thế bằng trái cây tươi, sữa chua ít đường hoặc ngũ cốc nguyên cám để đảm bảo năng lượng mà vẫn kiểm soát tốt tình trạng viêm.

2.4. Rượu, bia và cà phê dùng quá mức

Rượu bia ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng hấp thu canxi và vitamin D, từ đó làm giảm mật độ xương và tăng nguy cơ loãng xương. Caffeine trong cà phê, nếu sử dụng quá nhiều, cũng có thể khiến cơ thể mất canxi qua đường tiểu. Người bệnh nên hạn chế đồ uống có cồn, chỉ nên uống cà phê ở mức vừa phải, khoảng một ly mỗi ngày, hoặc thay thế bằng trà thảo mộc và nước ấm gừng để cải thiện lưu thông máu.

2.5. Thực phẩm giàu purin đối với người bị viêm khớp hoặc gout

Những thực phẩm như nội tạng động vật, thịt đỏ, hải sản lớn (cá trích, cá mòi, tôm, cua) chứa nhiều purin – chất khi chuyển hóa sẽ tạo thành acid uric. Nồng độ acid uric cao gây lắng đọng tinh thể tại khớp, dẫn đến các cơn đau gout dữ dội. Người bệnh nên hạn chế nhóm thực phẩm này, thay vào đó nên sử dụng các nguồn đạm từ thực vật như đậu nành, đậu xanh hoặc nấm.

3. Thực phẩm người bệnh xương khớp nên bổ sung

3.1. Rau xanh đậm và rau họ cải

Rau cải bó xôi, cải xoăn, cải thìa, bông cải xanh là nguồn cung cấp canxi, magie và vitamin K dồi dào. Đây là những vi chất quan trọng giúp tăng cường độ chắc khỏe của xương, đồng thời hỗ trợ chống viêm tự nhiên trong cơ thể. Người bệnh nên bổ sung rau xanh trong các bữa ăn hàng ngày, có thể luộc, nấu canh hoặc chế biến thành salad.

3.2. Cá béo giàu omega-3

Cá hồi, cá thu, cá trích, cá nục là những thực phẩm giàu acid béo omega-3, có tác dụng giảm sưng, giảm viêm và tăng cường tính linh hoạt cho khớp. Các nghiên cứu chỉ ra rằng ăn cá béo từ hai đến ba lần mỗi tuần giúp cải thiện rõ rệt tình trạng đau khớp và cứng khớp buổi sáng ở người bị viêm khớp dạng thấp.

3.3. Các loại hạt và đậu

Hạnh nhân, óc chó, hạt chia, hạt lanh, đậu nành hay đậu đỏ đều là nguồn cung cấp protein thực vật, chất béo lành mạnh và khoáng chất như magiê, kẽm. Đây là nhóm thực phẩm giúp giảm viêm, hỗ trợ tái tạo mô sụn và bảo vệ hệ xương khớp lâu dài.

3.4. Trái cây tươi nhiều màu sắc

Trái cây như cam, bưởi, kiwi, dâu tây và việt quất chứa nhiều vitamin C, chất chống oxy hóa và flavonoid có khả năng ngăn chặn tổn thương tế bào. Việc bổ sung thường xuyên giúp giảm viêm, tăng cường hệ miễn dịch và bảo vệ mô sụn khớp khỏi quá trình thoái hóa.

3.5. Ngũ cốc nguyên cám và sữa ít béo

Gạo lứt, yến mạch, bánh mì đen và sữa ít béo là nguồn cung cấp năng lượng bền vững, giàu chất xơ và canxi. Chúng giúp kiểm soát cân nặng, cải thiện sức mạnh của xương và giảm áp lực lên khớp. Người bệnh nên duy trì bữa sáng với cháo yến mạch hoặc sữa chua kết hợp trái cây tươi để khởi đầu ngày mới nhẹ nhàng và lành mạnh.

4. Gợi ý thực đơn hằng ngày cho người bệnh xương khớp

Buổi sáng, người bệnh có thể dùng cháo yến mạch kèm trứng luộc và một ly sữa ít béo. Bữa trưa nên ưu tiên cơm gạo lứt, cá hồi áp chảo cùng rau cải luộc. Buổi chiều có thể bổ sung sữa chua và trái cây giàu vitamin C như cam hoặc kiwi. Bữa tối nên dùng canh đậu đỏ, rau ngót nấu tôm và thêm một ít hạt chia để hỗ trợ tiêu hóa và giấc ngủ.

5. Lời khuyên cho người mắc bệnh xương khớp trong mùa lạnh

Bên cạnh chế độ ăn, người bệnh cần chú ý giữ ấm cơ thể, đặc biệt là vùng cổ, vai, đầu gối, bàn tay và bàn chân. Việc duy trì vận động nhẹ nhàng như đi bộ, yoga hoặc dưỡng sinh giúp tăng tuần hoàn máu và cải thiện độ linh hoạt của khớp. Kiểm soát cân nặng ở mức hợp lý sẽ giảm áp lực lên khớp gối và cột sống. Người bệnh cũng nên thăm khám định kỳ để được bác sĩ đánh giá tình trạng xương khớp và hướng dẫn chế độ dinh dưỡng phù hợp.

Chế độ ăn uống khoa học đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ điều trị và phòng ngừa các bệnh lý xương khớp, đặc biệt trong mùa lạnh. Việc hạn chế muối, chất béo bão hòa và đường, đồng thời tăng cường rau xanh, cá béo, trái cây và sữa ít béo sẽ giúp giảm viêm, duy trì mật độ xương và cải thiện sức khỏe tổng thể. Một lối sống lành mạnh kết hợp với dinh dưỡng hợp lý là chìa khóa giúp người bệnh xương khớp sống khỏe mạnh, giảm đau và linh hoạt hơn trong mọi hoạt động hằng ngày.

Nguồn: iHealth Việt Nam